မြန်မာပြည်ပညာရေးရဲ့ လောင်းရိပ် - UK ကျောင်းသားတစ်ယောက်ရဲ့ ရင်ဆိုင်တွေ့ရှိမှုများ

"ကျောင်းဆိုတာ လက်တွေ့ဘဝကို ရင်ဆိုင်တတ်ဖို့အတွက် သင်ကြားပေးတဲ့နယ်ပယ်တစ်ခု။ စာအုပ်တွေခဲတံတွေနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်ရုံနေရာမဟုတ်။"
This article is also available in [English]
ဒီနေ့တော့ ကျနော်တို့ရဲ့ ပညာရေးစနစ်အကြောင်းကို ရင်ဖွင့်ချင်ပါတယ်။ ဒါက ကျောင်းတစ်ကျောင်း၊ ဆရာတစ်ယောက်ကို အပြစ်တင်ဖို့မဟုတ်ပါဘူး။ ကျနော်တို့အားလုံး ကြီးပြင်းလာခဲ့ရတဲ့၊ ကျနော်တို့ရဲ့ အတွေးအခေါ်တွေကို ပုံသွင်းခဲ့တဲ့၊ နောက်ဆုံးမှာ နိုင်ငံတကာပညာရေးစနစ်နဲ့ ထိပ်တိုက်တွေ့တဲ့အခါမှာ ကျနော်တို့ကို အကြီးအကျယ်ဒုက္ခပေးခဲ့တဲ့ "စနစ်" တစ်ခုလုံးအကြောင်းပါ။
ကျနော်ဒီလိုပြောလို့ "မင်းက ဘာကောင်မို့လို့လဲ" လို့မေးလာနိုင်ပါတယ်။ ကျနော် International School ရော၊ Burmese School ရောတက်ဖူးပါတယ်။ ဒီပညာရေးစနစ်နှစ်ခုလုံးရဲ့ ကောင်းကျိုး၊ ဆိုးကျိုးတွေကို ကိုယ်တိုင်ခံစားခဲ့ရပြီး၊ အခု UK မှာ တတိယမြောက် ပညာရေးစနစ်တစ်ခုနဲ့ ထပ်မံရင်ဆိုင်နေရသူတစ်ယောက်ပါ။ ကျနော်မြင်တွေ့ခဲ့ရတဲ့အရာတွေက ကိုယ့်နေရာလေးတစ်ခုတည်းမှာ အဆင်ပြေနေရုံနဲ့ ကျေနပ်မနေသင့်ဘူးဆိုတာကို အမြဲတမ်းသတိပေးနေလို့ ဒီစာကိုရေးလိုက်ရတာပါ။
အပိုင်း (၁) - ကျနော်တို့ သယ်ဆောင်လာတဲ့ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးများ
ကျနော်တို့ မြန်မာကျောင်းသားတွေ နိုင်ငံခြားကိုထွက်လာတဲ့အခါမှာ အဝတ်အစားနဲ့ စာအုပ်တွေအပြင်၊ ကိုယ်တိုင်မသိလိုက်ဘဲ သယ်ဆောင်လာတဲ့ မမြင်နိုင်တဲ့ ဝန်ထုပ်ဝန်ပိုးတစ်ခုရှိပါတယ်။ အဲ့ဒါကတော့ ကျနော်တို့ရဲ့ "ပညာရေးအပေါ်အမြင်" ပါပဲ။
"စာတော်တယ်" ဆိုတဲ့ ဒဏ္ဍာရီ
ကျနော်တို့ဆီမှာ "ပညာရေး" ဆိုတဲ့စကားလုံးကို "စာမေးပွဲအောင်ခြင်း" နဲ့ပဲ အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုတတ်ကြတယ်။ စာအုပ်ထဲကစာတွေကို အလွတ်ကျက်နိုင်လေ၊ အမှတ်များများရလေ၊ "ပညာတတ်" ဖြစ်လေပဲပေါ့။ တစ်ဦးနဲ့တစ်ဦးယှဉ်ပြိုင်ကြတယ်၊ နံပါတ် ၁ ရဖို့ကြိုးစားကြတယ်၊ စာခိုးချကြတယ်။ ဒီလိုအမူအကျင့်တွေက ငယ်ငယ်လေးကတည်းက စွဲလာခဲ့တာပါ။ အဆင့်အများဆုံးသူက ဂုဏ်အရှိဆုံး၊ အဆင့်အနည်းဆုံးက ဂုဏ်အနိမ့်ဆုံးဖြစ်လာတယ်။
ဒီစနစ်က ကျနော်တို့ကို ဘာတွေဖြစ်စေခဲ့လဲ။ သင်ယူချင်စိတ်မရှိတော့ဘဲ၊ အမှတ်ရဖို့သက်သက်အတွက်ပဲ စာလုပ်တဲ့သူတွေဖြစ်လာစေတယ်။ ငါးတစ်ကောင်ကို သစ်ပင်မတက်နိုင်လို့ "နင်ညံ့တယ်" လို့ပြောနေတဲ့ ပေတံတစ်ခုအောက်မှာ ကျရှုံးခဲ့ရတဲ့သူတွေ အများကြီးပါပဲ။
ကျနော်တို့ ဘယ်တော့မှ မသင်ယူခဲ့ရတဲ့ Skill Set များ
ဒီမှာတော့ ဘယ်နားပဲထူးချွန်အောင်လုပ်လုပ် အရေးပါတာကြီးပဲ။ Google Suite သုံးတတ်တော့ collaborate လုပ်ရတာအဆင်ပြေသလို၊ Video တွေ edit လုပ်တတ်တော့လည်း project တွေမှာ အားသာချက်ရတယ်။ Canva လို app နဲ့ logo တွေလုပ်ဖူးတော့ Portfolio အတွက် Adobe InDesign လို app ကို နားလည်ဖို့လွယ်ကူသွားတယ်။
ဒါပေမယ့် ဒီ skills တွေက ကျနော်တို့ဆီမှာတော့ "စာ" ဆိုတဲ့ခေါင်းစဉ်အောက်မှာ အသိအမှတ်ပြုမခံခဲ့ရပါဘူး။
အပိုင်း (၂) - လက်တွေ့ဘဝနှင့် ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံခြင်း
ဒီလိုစိတ်ဓာတ်နဲ့ UK ကိုရောက်လာတဲ့အခါ ပထမဆုံးထိပ်တိုက်တွေ့ရတဲ့ပြဿနာတွေကတော့ အများကြီးပါပဲ။
ဘာသာစကား - အသက်ရှင်ရပ်တည်ရေးအတွက် ရုန်းကန်မှု
ဘာသာစကားတစ်ခုဆိုတာက အထိအတွေ့များလေ၊ မဖြစ်မနေသုံးရလေ တတ်မြောက်လေပါပဲ။ ဖုန်းသုံးနေရုံ၊ သင်တန်းတက်နေရုံနဲ့ မလုံလောက်ပါဘူး။ "တတ်ချင်တယ်" ဆိုတဲ့စိတ်နဲ့ နေ့မအိပ်ညမအိပ် "ကြိုးစား" နေရင်လည်း လူပဲပင်ပန်းပြီး ထိရောက်မှာမဟုတ်ပါဘူး။
ကျနော်တို့ရဲ့ ပညာရေးစနစ်က အင်္ဂလိပ်စာကို "ဘာသာစကား" တစ်ခုအနေနဲ့မဟုတ်ဘဲ၊ "ဘာသာရပ်" တစ်ခုအနေနဲ့ပဲ သင်ကြားခဲ့တယ်။ Poem တွေကို အလွတ်ကျက်၊ grammar rule တွေကို पाठস্থလုပ်၊ ဒါပေမယ့် လက်တွေ့ဘဝမှာ လူတစ်ယောက်နဲ့ စကားပြောဖို့၊ ကိုယ့်ရဲ့ရှုပ်ထွေးတဲ့အတွေးအခေါ်တစ်ခုကို ရှင်းပြဖို့အတွက် လိုအပ်တဲ့ confidence နဲ့ fluency ကိုတော့ ဘယ်တော့မှမတည်ဆောက်ပေးခဲ့ပါဘူး။
တက္ကသိုလ်ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ထိပ်တိုက်တွေ့ဆုံခြင်း
University ဆိုတာက လက်တွေ့အလုပ်ခွင်အတွက် ပြင်ဆင်ပေးတဲ့နေရာတစ်ခုပါ။ ဒီအချိန်မှာ ပညာအပေါ်ထားတဲ့ ကိုယ့်ရဲ့အမြင်မှားနေရင်၊ ကိုယ့်အတွက်ပဲ အကျိုးယုတ်မှာပါ။
- ပြိုင်ဆိုင်မှုမှ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းသို့: ကျနော်တို့ငယ်ငယ်ကတည်းက စာမေးပွဲနီးမှစာလုပ်တယ်၊ အမှတ်ပြည့်ရဖို့ကြိုးစားတယ်၊ နံပါတ် ၁ ရဖို့အတွက် အချင်းချင်းပြိုင်ဆိုင်ကြတယ်။ ဒီမှာတော့ အဲ့ဒီလိုမဟုတ်ပါဘူး။ Studio culture က အချင်းချင်းရဲ့ idea တွေကို ဝေဖန်အကြံပေးပြီး၊ အတူတူပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်မှ ပိုကောင်းတဲ့ရလဒ်တွေထွက်လာတယ်ဆိုတာကို သင်ပေးပါတယ်။
- အလွတ်ကျက်ခြင်းမှ ဝေဖန်ပိုင်းခြားခြင်းသို့: ဒီမှာက အမှတ်အများဆုံးရတဲ့သူက အတော်ဆုံးမဟုတ်ပါဘူး။ အကောင်းဆုံးမေးခွန်းတွေမေးတတ်တဲ့သူ၊ ကိုယ့်ရဲ့အမြင်ကို ခိုင်မာတဲ့အချက်အလက်တွေနဲ့ ကာကွယ်ပြောဆိုနိုင်တဲ့သူကသာ အတော်ဆုံးပါပဲ။ ငါးတစ်ကောင်ကို သစ်ပင်မတက်နိုင်လို့ "နင်ညံ့တယ်" လို့ ဘယ်သူကမှမပြောပါဘူး။
- စာမေးပွဲအောင်ခြင်းထက် Skill Set တည်ဆောက်ခြင်း: ဒီမှာက စာမေးပွဲအမှတ်ထက် သင်ဘာတွေ "တတ်" သလဲဆိုတာက ပိုအရေးကြီးပါတယ်။ Google Suite ကိုကျွမ်းကျင်စွာသုံးတတ်လား၊ Video edit လုပ်တတ်လား၊ Canva နဲ့ design တွေဖန်တီးနိုင်လား။ ဒီ skill တွေက ကျနော်တို့ဆီက ပညာရေးစနစ်မှာတော့ "စာ" ဆိုတဲ့ခေါင်းစဉ်အောက်မှာ အသိအမှတ်ပြုမခံခဲ့ရပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ဒီမှာတော့ ဒါတွေက သင့်ရဲ့တန်ဖိုးကို မြှင့်တင်ပေးမယ့် အရေးကြီးတဲ့အရည်အချင်းတွေပါပဲ။
အပိုင်း (၃) - လက်တွေ့ဘဝက စိန်ခေါ်မှုများ
Time Zone ကွာဟချက်: ဒါက မြန်မာပြည်က မိသားစု၊ သူငယ်ချင်း၊ ချစ်သူနဲ့ အဆက်အသွယ်လုပ်ရတဲ့အခါ အကြီးမားဆုံးအခက်အခဲပါပဲ။ ကိုယ်က မနက် ၉ နာရီနိုးတဲ့အချိန်မှာ၊ မြန်မာပြည်မှာက နေ့လည် ၃ နာရီခွဲပါပြီ။ ကိုယ်က ညနေ ၃ နာရီ ကျောင်းဆင်းချိန်မှာ၊ သူတို့ဆီမှာ ည ၉ နာရီခွဲဖြစ်နေပြီ။ ဒီကြားထဲမှာ အဆင်ပြေမယ့်အချိန်တစ်ခုရှာပြီး ဖုန်းပြောဖို့ဆိုတာက နှစ်ဦးနှစ်ဖက်လုံးရဲ့ နားလည်မှုနဲ့ ကြိုးစားမှုအများကြီးလိုအပ်ပါတယ်။
အစားအသောက် နှင့် ကုန်ကျစရိတ်: ကျနော်က အစားအသောက်ဆို ကောင်းကောင်းမှစားတတ်တဲ့သူပါ။ ဒီရောက်တော့ မြန်မာအစားအစာချက်ဖို့က အမွှေးအကြိုင်တွေ၊ ပါဝင်ပစ္စည်းတွေရှာရခက်သလို၊ တစ်ယောက်တည်းအတွက် ချက်ရတာလည်းမတန်ပါဘူး။ အပြင်စာတစ်နပ်က အနည်းဆုံး £10 လောက်ရှိပြီး၊ ဒါတောင်ဗိုက်မဝပါဘူး။ ရန်ကုန်မှာလို အိမ်မှာဘာမှမရှိရင် လက်ဖက်ရည်ဆိုင်ထိုင်လိုက်မယ်ဆိုတဲ့ option က ဒီမှာမရှိပါဘူး။
Culture Difference: အရှေ့တောင်အာရှရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုကနေ Britain ရဲ့ ယဉ်ကျေးမှုကို ရုတ်တရက်ရောက်လာတဲ့အခါ အတော်လေးထူးဆန်းပါတယ်။ ဒီကလူတွေက အေးတိအေးစက်နိုင်တယ်လို့ထင်ရပေမယ့်၊ တကယ်တော့ သူတို့ရဲ့ပြောပုံဆိုပုံက အဲ့ဒီလိုဖြစ်နေတာပါ။ ရန်ကုန်မှာလို "ဝလာလိုက်တာ" ဆိုတဲ့ နှုတ်ဆက်စကားက ဒီမှာတော့ ရိုင်းတဲ့စကားတစ်ခွန်းဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။
အပိုင်း (၄) - ဘဏ္ဍာရေး စစ်မြေပြင်
ငွေကြေးဖောင်းပွမှု၏ ရိုက်ခတ်မှု: မြန်မာငွေကြေးစနစ်ဖောင်းပွလာတာနဲ့အမျှ၊ ကိုယ့်မှာရှိတဲ့ငွေပမာဏက ဒီဂဏန်းအတိုင်းပဲရှိနေရင်တောင် တန်ဖိုးကနည်းလာပါပြီ။ အရင်က မြန်မာငွေ ၃ သိန်းက ပေါင် ၁၀၀ ဖြစ်ပေမယ့်၊ အခုတော့ ပေါင် ၇၀ လောက်ပဲဖြစ်ပါတော့မယ်။ ဒီအခြေအနေမှာ ကိုယ်ပိုင်ဝင်ငွေမရှိသေးတဲ့ ကျောင်းသားတိုင်းလိုလိုက ငွေကြေးမလောက်ငှမှုကို ရင်ဆိုင်ကြရပါတယ်။
တန်ဖိုးထားသောအရာနှင့် ပေးဆပ်ရသောအရာ: ကိုယ်တန်ဖိုးထားတာက နိုင်ငံခြားမှာကျောင်းတက်ရဖို့ဆိုရင်တော့၊ ငွေကြေးအတိုင်းအတာတစ်ခုထိတော့ အသုံးပြုရမှာပါပဲ။ ပညာဆိုတာက လုပ်တိုင်းရတဲ့ကိစ္စမဟုတ်သလို၊ အချိန်ပိုပေးရုံနဲ့လည်းမရပါဘူး။ High school မဟုတ်တော့တဲ့ University မှာ၊ ကိုယ်က အချိန်မကုန်ချင်တဲ့အရာတွေ (ဥပမာ- သွားလာစရိတ်၊ စားသောက်ပုံ) မှာ အထိုက်အလျောက်တော့ ငွေသုံးမှ အဆင်ပြေပါလိမ့်မယ်။
ငွေကြေးစီမံခန့်ခွဲမှု: ကျနော်တို့အများစုက ငွေကို မုန့်ဖိုးပေးတဲ့ပုံစံမျိုးနဲ့ ကြီးပြင်းလာခဲ့ကြတော့၊ ဒီရောက်တဲ့အခါ ငွေကိုမစီမံတတ်ပါဘူး။ မလိုတာပိုသုံးမိတယ်၊ လိုတာလျှော့သုံးမိတယ်။ လကုန်ခါနီးမှာ ဘာမှမကျန်တော့တာမျိုး၊ ဗိုက်ဆာဆာနဲ့ အတန်းတွေတက်ရတာမျိုးတွေ ကြုံရပါတယ်။ ဒီလိုအမှားတွေကနေပဲ တဖြည်းဖြည်းချင်း ချင့်ချိန်သုံးစွဲတတ်လာတာပါ။
အပိုင်း (၅) - မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ချိတ်ဆက်ရခြင်း၏ အခက်အခဲ
- ငွေကြေးအလွှဲအပြောင်း: မြန်မာနိုင်ငံကဘဏ်အများစုကို နိုင်ငံခြားကအသိအမှတ်မပြုပါဘူး။ Apple Pay သုံးလို့မရသလို၊ UK bank ကို တိုက်ရိုက်ငွေလွှဲလို့မရပါဘူး။ Agent မရှိသ၍ လဲလို့မရပါဘူး။
- ဆက်သွယ်ရေး: မြန်မာနိုင်ငံမှာ အင်တာနက်လိုင်းမကောင်းတာက ဒီမှာတစ်သက်နဲ့တစ်ကိုယ် သိပ်မဖြစ်တဲ့အရာမျိုးပါ။
- အခွင့်အရေး: မြန်မာနိုင်ငံသားတစ်ဦးဖြစ်လို့ ဘာအခွင့်အရေးမှမရပါဘူး။ Visa Free နိုင်ငံဖြစ်တဲ့ထိုင်းလိုနိုင်ငံတောင်မှ ပြန်ရစ်တာမျိုး ကြုံရနိုင်ပါတယ်။
နိဂုံးချုပ် - သင်၏ ပညာရေးကို ပြန်လည်အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုခြင်း
ဒီအခက်အခဲတွေအားလုံးကို ခြုံငုံကြည့်လိုက်တဲ့အခါ၊ ကျနော်တို့ရဲ့ပညာရေးစနစ်က ကျနော်တို့ကို "ရှင်သန်ရေး" အတွက် လုံလောက်တဲ့လက်နက်တွေမပေးလိုက်ဘူးဆိုတာကို တွေ့ရပါလိမ့်မယ်။
ဒါပေမယ့် ဒါက အဆုံးသတ်မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါက အစပဲရှိပါသေးတယ်။ UK ကိုရောက်လာတယ်ဆိုတာက ပညာရေးအသစ်တစ်ခုကို သင်ယူဖို့တင်မဟုတ်ဘဲ၊ ကိုယ်အရင်ကသင်ယူခဲ့ရတဲ့ အလေ့အကျင့်အမှားတွေကို "ပြန်လည်ဖြည်ချ (Unlearn)" ပြီး၊ အတွေးအခေါ်အသစ်တွေကို "ပြန်လည်သင်ယူ (Relearn)" ရမယ့် ခရီးတစ်ခုရဲ့အစလည်းဖြစ်ပါတယ်။
ဒီခရီးကမလွယ်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် သင်တစ်ယောက်တည်းမဟုတ်ပါဘူး။ ကျနော်တို့အားလုံး ဒီလမ်းပေါ်မှာ အတူတူရှိနေပါတယ်။