ဗိသုကာပညာရဲ့ ကမ္ဘာနှစ်ခု- မြန်မာကျောင်းသားတစ်ဦးရဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ အမြင်များ

This article is also available in [English]

ဒီနေ့ကတော့ information packed post ဆိုတာထက် diary သဘောမျိုးဆန်ပါလိမ့်မယ်။ ဘာလို့တခြား major မရွေးချယ်ခဲ့တာလဲ။ Architecture ဆိုတာကို ဘယ်လိုမျိုးသဘောထားကြတာလဲ။ ဘယ်လို pathway မျိုးရှိလဲ။

ဒါက ကျနော့်အတွက် သိပ်ခက်ခဲတဲ့ဆုံးဖြတ်ချက်တစ်ခုပါ။ Major ရွေးချယ်မှုဆိုပြီး အရင်က post တစ်ခုရေးခဲ့ဖူးပေမဲ့ ဒီတစ်ခါတော့ Architecture ရဲ့ဇာတ်လမ်းကို ပိုပြီးအကျယ်တဝင့်ပြောပြချင်ပါတယ်။ ဒါဟာ အလွန်ကွာခြားတဲ့ ကမ္ဘာနှစ်ခုမှာ ခြေတစ်ဖက်စီချထားတဲ့ ကျောင်းသားတစ်ယောက်ရဲ့ အမြင်တစ်ခုပါပဲ။

အခန်း (၁)။ စနစ်နှစ်ခုပုံပြင်- မြန်မာနှင့် ယူကေမှ ဗိသုကာပညာရှင်

မြန်မာပြည်မှ အမြင်- တန်ဖိုးမဲ့စနစ်ထဲမှ တန်ဖိုးရှိသော အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပညာ

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဗိသုကာ (Bè-thoo-ka) လို့ခေါ်ကြပါတယ်။ ဒါကို ယေဘုယျအားဖြင့် အင်ဂျင်နီယာဘာသာရပ်ရဲ့ အပိုင်းတစ်ခုအဖြစ် ရှုမြင်ကြပြီး လေးစားခံရတဲ့နယ်ပယ်တစ်ခုဖြစ်ပေမဲ့ ဆရာဝန်လိုမျိုး ထိပ်တန်းရွေးချယ်မှုတစ်ခုတော့မဟုတ်ပါဘူး။ မကြာသေးမီနှစ်တွေမှာ 'Architecture Firms' တွေ 'Studios' တွေ ပိုပြီးပေါ်ပေါက်လာတာကိုတွေ့ရပေမဲ့ နာမည်ကြီးခွဲစိတ်ဆရာဝန်ကြီးတွေလိုမျိုး လူတိုင်းသိတဲ့ "နာမည်ကျော်ဗိသုကာပညာရှင်" ဆိုတာမရှိသေးပါဘူး။ ဗိသုကာပညာရှင်ရဲ့အခန်းကဏ္ဍကတော့ Civil Engineer တွေ၊ Site Manager တွေနဲ့အတူ အနီးကပ်ပူးပေါင်းပြီး project တစ်ခုကို အသက်ဝင်လာအောင်လုပ်ဆောင်ရတာဖြစ်ပါတယ်။

ကျနော့်အမြင်အရတော့ ခေတ်သစ်မြန်မာနိုင်ငံကိုပုံဖော်ရာမှာ ဗိသုကာပညာရဲ့အခန်းကဏ္ဍက ရှိသင့်တာထက် ပိုပြီးသေးငယ်နေပါတယ်။ ဒါဟာ ကိုယ့် major ကိုယ်ဝေဖန်တာမဟုတ်ဘဲ၊ အများပြည်သူရဲ့အမြင်နဲ့ နိုင်ငံတော်ရဲ့ဦးစားပေးမှုတွေအပေါ် သုံးသပ်မိတာပါ။

ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းပြောရရင် ဘယ်နယ်ပယ်မဆို ပညာရှင်တွေကို ပညာမတတ်သူတွေက အုပ်ချုပ်တဲ့အခါ တိုးတက်မှုရပ်တန့်သွားမှာပါပဲ။ ကျနော်တို့မိဘတွေခေတ်က ရန်ကုန်စက်မှုတက္ကသိုလ် (RIT) လိုကျောင်းတော်ကြီးတွေရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို ဘာနဲ့မှလဲလို့မရခဲ့ဘူးလို့ ကြားဖူးပါတယ်။ အခုတော့ ကျနော်တို့က မတူညီတဲ့ခေတ်မှာနေထိုင်နေရတယ်။ လူငယ်တွေရဲ့အညွန့်အဖူးတွေချိုးခံရတဲ့ခေတ်၊ အလိုတော်ရိတွေ ပစားပေးခံရတဲ့ခေတ်၊ ကူညီရိုင်းပင်းတာထက် သွေးထိုးလှုံ့ဆော်တာက ပိုပြီးခေတ်စားနေတဲ့ခေတ်မှာပါ။

ဒီရဲ့အကျိုးဆက်ကတော့ ကြောက်စရာကောင်းတဲ့ ဦးနှောက်ယိုမှု (brain drain) ပါပဲ။ မြန်မာနိုင်ငံက အရည်အချင်းရှိတဲ့ပညာရှင်တစ်ယောက်ဟာ တစ်လကို လစာ ၃ သိန်း၊ ၅ သိန်းလောက်နဲ့ ရပ်တည်နေရတယ်။ ဒီလစာနဲ့ ဘယ်သူက အနာဂတ်ကိုတည်ဆောက်နိုင်မှာလဲ။ ကိုယ့်ရဲ့ကြိုးစားမှုကို တန်ဖိုးမထားမှန်းသိသိကြီးနဲ့ ရှေ့ဆက်ဖို့လမ်းစပျောက်နေတဲ့အခါ ကြိုးစားချင်စိတ်ကုန်ခမ်းသွားတာဟာ အပြစ်မဟုတ်ပါဘူး။ ကျွမ်းကျင်ပညာရှင်တွေနည်းပါးလာတာနဲ့အမျှ ပညာရေးအရည်အသွေးကလည်း ကျဆင်းလာပါတယ်။ ဆရာကောင်းတွေနည်းလေ တပည့်တော်တွေနည်းလေဖြစ်ပြီး၊ အဆုံးမှာတော့ ကိုယ့်နိုင်ငံသားတွေဦးဆောင်သင့်တဲ့အလုပ်တွေကို နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီတွေငှားရတဲ့အထိဖြစ်လာပါတယ်။

ရိုးရှင်းတဲ့အမှန်တရားကတော့ ကိုယ့်လူတွေကိုယ်တန်ဖိုးထားပြီး အခွင့်အရေးပေးရင် တခြားဘယ်သူ့ကိုမှ အားကိုးစရာမလိုပါဘူး။ "ကိုယ်ဖွားသောမြေ ကိုယ့်မြေသည် အခြေတိုးမြင့်ကြံကောင်းသင့်တာကိုး။"

ပြည်ပမှ အမြင်- လေးစားခံရပြီး စိန်ခေါ်မှုကြီးမားသော အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပညာ

ဒီဘက် ယူကေမှာတော့ တုံ့ပြန်မှုက လုံးဝကိုကွဲပြားပါတယ်။ သင်က ဗိသုကာပညာလေ့လာနေတယ်လို့ပြောလိုက်ရင် သူတို့ရဲ့တုံ့ပြန်မှုက "Wow" ဆိုတာပါပဲ။

အဲ့ဒီ "Wow" ဆိုတာက ဒီအသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပညာရဲ့ အလွန်ခက်ခဲမှုနဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာကို အသိအမှတ်ပြုလိုက်တာပါ။ ဗိသုကာပညာကို ဖိအားများပြီး ဉာဏ်ပညာပိုင်းဆိုင်ရာစိန်ခေါ်မှုကြီးမားတဲ့၊ တာဝန်ကြီးတဲ့နယ်ပယ်တစ်ခုအဖြစ် နားလည်ထားကြပါတယ်။ ဒါကိုအချက်အလက်တွေကလည်း ထောက်ခံနေပါတယ်-

• ဝင်ခွင့်လိုအပ်ချက်မြင့်မားခြင်း: တက္ကသိုလ်တွေက အမှတ်ကောင်းကောင်းတောင်းကြပါတယ်။ တခြားဘာသာရပ်တစ်ခုက A-Level မှာ BBB နဲ့ကျေနပ်နိုင်ပေမဲ့ ထိပ်တန်းဗိသုကာပရိုဂရမ်တစ်ခုကတော့ A*AA လိုအမှတ်မျိုးတောင်းတတ်ပါတယ်။ အမှတ်တွေအပြင်၊ ကိုယ့်ရဲ့တီထွင်ဖန်တီးနိုင်စွမ်းကိုပြသနိုင်တဲ့ Portfolio တစ်ခုကိုပါ မဖြစ်မနေတောင်းပါတယ်။
• ပညာရေးစရိတ်ကြီးပြီး အပင်ပန်းခံရခြင်း: ဒါဟာ Laptop တစ်လုံးတည်းနဲ့ပြီးမြောက်နိုင်တဲ့ဘွဲ့တစ်ခုမဟုတ်ပါဘူး။ ပုံစံငယ် (model) တွေပြုလုပ်ဖို့အတွက်Tools, equipments, software နဲ့ ပစ္စည်းမျိုးစုံလိုအပ်တာကြောင့် ကုန်ကျစရိတ်ကို အလွန်မြင့်တက်စေပါတယ်။
• မြင့်မားသော အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းစံနှုန်းများနှင့် လစာ: ယူကေမှာ "Architect" ဆိုတဲ့ဘွဲ့အမည်ဟာ ဥပဒေအရကာကွယ်ထားပြီး Architects Registration Board (ARB) မှာ မှတ်ပုံတင်ထားတဲ့သူမှသာ တရားဝင်သုံးစွဲခွင့်ရှိပါတယ်။ ဒီစည်းမျဉ်းတွေကြောင့် စံချိန်စံညွှန်းတွေကိုထိန်းသိမ်းနိုင်ပြီး ဝင်ငွေပိုကောင်းစေပါတယ်။ UK National Careers Service ရဲ့အဆိုအရ အတွေ့အကြုံရှိတဲ့ ဗိသုကာပညာရှင်တစ်ယောက်ဟာ တစ်နှစ်ကို ပေါင် £45,000 ကနေ £70,000 ကျော်အထိ ဝင်ငွေရှိနိုင်ပြီး၊ ဒါဟာ နိုင်ငံရဲ့ ပျမ်းမျှလစာထက် အများကြီးမြင့်မားပါတယ်။

Computer Science လိုမျိုး အရှိန်အဟုန်နဲ့တိုးတက်နေတဲ့ နယ်ပယ်တစ်ခုမဟုတ်သည့်တိုင်အောင်၊ ဒါဟာ အလွန်ခိုင်မာပြီး လေးစားခံရတဲ့၊ တည်ငြိမ်တဲ့လိုအပ်ချက်ရှိတဲ့ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပညာတစ်ခုဖြစ်ပါတယ်။

အခန်း (၂)။ ဗိသုကာပညာရှင်တစ်ယောက်ရဲ့ ခရီးလမ်း- တက္ကသိုလ်မှသည် အရည်အချင်းပြည့်မီခြင်းဆီသို့

ဒီလမ်းကြောင်းကိုလျှောက်လှမ်းဖို့စဉ်းစားနေတဲ့ မြန်မာကျောင်းသားတိုင်းအတွက် ဒီခရီးရဲ့ဖွဲ့စည်းပုံကိုနားလည်ထားဖို့က အလွန်အရေးကြီးပါတယ်။

ယူကေရှိ အရည်အချင်းစစ် လမ်းကြောင်း

ယူကေမှာ တရားဝင်ဗိသုကာပညာရှင်တစ်ယောက်ဖြစ်ဖို့အတွက် အနည်းဆုံး ၇ နှစ်ကြာမြင့်တတ်တဲ့ အဆင့်သုံးဆင့်ပါ ခရီးကိုဖြတ်သန်းရပါတယ်။ ဒီដំណើរစဉ်ကို Royal Institute of British Architects (RIBA) က ကြီးကြပ်ပါတယ်။

1. RIBA Part 1: ဒါကတော့ သင်ရဲ့ undergraduate degree ဖြစ်ပြီး၊ များသောအားဖြင့် ၃ နှစ်ကြာ BA သို့မဟုတ် BSc in Architecture ဘွဲ့ဖြစ်ပါတယ်။ ကျနော်အခုရောက်နေတဲ့အဆင့်ပေါ့။
2. တစ်နှစ်တာ လက်တွေ့လုပ်ငန်းအတွေ့အကြုံ: Part 1 ပြီးရင် ဗိသုကာကုမ္ပဏီတစ်ခုမှာ အနည်းဆုံးတစ်နှစ်အလုပ်လုပ်ရပါတယ်။
3. RIBA Part 2: ဒါကတော့ ၂ နှစ်ကြာ postgraduate degree ဖြစ်ပြီး Master of Architecture (M.Arch) လိုဘွဲ့မျိုးဖြစ်ပါတယ်။
4. ထပ်ဆင့် လက်တွေ့လုပ်ငန်းအတွေ့အကြုံ: Part 2 ပြီးရင် နောက်ထပ်တစ်နှစ်တာ အသိအမှတ်ပြုထားတဲ့ လုပ်ငန်းအတွေ့အကြုံလိုအပ်ပါတယ်။
5. RIBA Part 3: ဒါကတော့ နောက်ဆုံး အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းဆိုင်ရာ စာမေးပွဲဖြစ်ပြီး၊ ရေးဖြေ၊ case study နဲ့ professional interview တို့ပါဝင်ပါတယ်။

ဒီအဆင့်သုံးဆင့်လုံးကို အောင်မြင်ပြီးမှသာ ARB မှာမှတ်ပုံတင်ပြီး ကိုယ့်ကိုယ်ကိုယ် "Architect" လို့တရားဝင်ခေါ်ဆိုခွင့်ရှိမှာဖြစ်ပါတယ်။

မဟာဗျူဟာမြောက် ဆုံးဖြတ်ချက်- ယူကေ နှင့် ကနေဒါ

ကျနော်လျှောက်လွှာတင်တုန်းက နောက်ဆုံးစဉ်းစားခဲ့တာက ယူကေနဲ့ ကနေဒါပါ။

• ကနေဒါ: ဘွဲ့တွေက ပုံမှန်အားဖြင့် ၄ နှစ်ကြာတယ်၊ ဝင်ခွင့်လိုအပ်ချက်တွေက ပိုမြင့်တယ်လို့ခံစားရပြီး၊ ကမ္ဘာ့အဆင့်တန်းတူတဲ့ ယူကေကကျောင်းတွေထက် ပိုဈေးကြီးပါတယ်။
• ယူကေ: လမ်းကြောင်းက ၃ နှစ်ဘွဲ့နဲ့စတယ်၊ ဗိသုကာပညာရေးမှာ နာမည်ကြီးပြီး၊ ကုန်ကျစရိတ်နဲ့ အချိန်ပိုင်းမှာ ပိုပြီးစီမံခန့်ခွဲရလွယ်ကူတယ်လို့ခံစားခဲ့ရတယ်။

ကျနော့်အတွက်တော့ ယူကေဟာ ရှင်းလင်းတဲ့မဟာဗျူဟာမြောက် ရွေးချယ်မှုဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။

Oxford Brookes မှ ကျနော့်ရဲ့အတွေ့အကြုံ

ကျနော် Oxford Brookes ကို သီးသန့်ရွေးချယ်ခဲ့ပါတယ်။ Toronto လိုမျိုး အလွန်ရှုပ်ထွေးတဲ့ "city style" မြို့ကြီးတွေကို ဘယ်တုန်းကမှမကြိုက်ခဲ့ဘူး။ Oxford ကတော့ မြို့ကြီးတစ်မြို့ရဲ့โกลาหลမှုမရှိဘဲ ပညာရပ်ဆိုင်ရာဝန်းကျင်ကောင်းကိုပေးစွမ်းနိုင်ခဲ့တယ်။ ကျနော့်အတွက် တက္ကသိုလ်ဆိုတာ စာသင်ခန်းတက်ဖို့သက်သက်မဟုတ်ဘဲ၊ ပတ်ဝန်းကျင်အသစ်မှာ စိတ်သစ်လူသစ်နဲ့ ဘဝကို "reboot" လုပ်ဖို့ပါပဲ။ ဒီလိုအစပြုခြင်းရဲ့ခံစားချက်က တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်ပါဘူး။

Oxford Brookes မှာရှိတဲ့ School of Architecture ဟာ အလွန်နာမည်ကောင်းရှိပြီး ဂုဏ်သိက္ခာကြီးမားပါတယ်။ အကြီးမားဆုံးအားသာချက်တစ်ခုကတော့ လန်ဒန်နဲ့နီးကပ်မှုပါပဲ။ လက်မှတ်ခ ပေါင် ၂၅ လောက်ကနေစပြီး နေ့ရောညပါ အချိန်မရွေးသွားလာနိုင်ပါတယ်။ မကြာသေးခင်က field trip တစ်ခုမှာ Waterloo ဘူတာရုံနားက အဆောက်အအုံတွေကိုလေ့လာခဲ့ကြတယ်။ အဲ့ဒီနားက "Lahpet" လို့ထင်ရတဲ့ မြန်မာဆိုင်လေးတစ်ဆိုင်မှာတောင် ဝင်စားခဲ့ပါသေးတယ်။ ရိုးရိုးသားသားပြောရရင်တော့ အရသာက ဗြိတိသျှအကြိုက်လိုက်ပြီးလိုက်ထားလို့ ကျနော့်အတွက်တော့ သိပ်အဆင်မပြေခဲ့ပါဘူး။

အခန်း (၃)။ ကိုယ်ရေးကိုယ်တာ အတွေးစများ- Passion၊ လက်တွေ့ကျမှုနှင့် ရည်ရွယ်ချက်

ကျနော်ဝန်ခံစရာတစ်ခုရှိပါတယ်- ကျနော် ဗိသုကာပညာကို "မချစ်" ပါဘူး။

Major ရွေးတုန်းက ပညာရပ်ဆိုင်ရာသီးသန့်ဘာသာရပ်တွေကို ကြောက်ခဲ့တယ်။ ကျနော့်ရဲ့ đam mê တွေက အနုပညာနယ်ပယ်မှာပါ- ရုပ်ရှင်ရိုက်ကူးခြင်း၊ ဓာတ်ပုံပညာ၊ စာရေးခြင်းတို့ပေါ့။ ဒါတွေက နိဗ္ဗာန်ဘုံလိုခံစားရပေမဲ့ တည်ငြိမ်တဲ့အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းတစ်ခုဖြစ်ဖို့ ခက်ခဲတဲ့လမ်းကြောင်းတွေပါ။ ဗိသုကာပညာကတော့ အကောင်းဆုံးအပေးအယူတစ်ခုလိုဖြစ်ခဲ့တယ်- ဒီဇိုင်းနဲ့သက်ဆိုင်တယ်၊ တီထွင်ဖန်တီးမှုရှိတယ်၊ ဒါပေမဲ့ ရှင်းလင်းတဲ့အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းဖွဲ့စည်းပုံရှိတယ်။ အစကဆိုရင် မော်ဒယ်တွေလုပ်ရတာ၊ နည်းပညာပိုင်းဆိုင်ရာပုံတွေဆွဲရတာတွေအကြောင်းတောင်မသိခဲ့ပါဘူး။

ဒါကြောင့် ကျနော်ဟာ လေးစားပေမဲ့ ပြင်းပြတဲ့စိတ်မရှိတဲ့ major တစ်ခုထဲရောက်နေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျနော်ဆုံးဖြတ်ချက်ချပြီးပြီ၊ အခုကျနော့်ရဲ့လမ်းညွှန်ကတော့ ဘယ်နေရာရောက်ရောက် အကောင်းဆုံးဖြစ်အောင်ကြိုးစားရမယ်ဆိုတာပါပဲ။ ဒီစိတ်နဲ့ကြိုးစားတော့လည်း သူ့အလိုလို စိတ်ပါဝင်စားလာပါတယ်။

ဒါက ကျနော့်ရဲ့တခြား passion တွေကိုစွန့်လွှတ်လိုက်ပြီလို့မဆိုလိုပါဘူး။ ဒီ passion တွေကပဲ ကျနော့်ကို ပြည့်စုံစေတာပါ။ ဒီနွေရာသီမှာ ဗီဒီယိုတွေရိုက်မယ်၊ ဓာတ်ပုံတွေဖန်တီးမယ်။ "Moe Notes" hub ကလည်း ဒီရဲ့ပြယုဂ်တစ်ခုပါပဲ- ဗိသုကာ၊ ရုပ်ရှင်၊ ဓာတ်ပုံနဲ့ စာပေအားလုံး အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်နိုင်တဲ့နေရာတစ်ခုပေါ့။

ကျနော်ရွေးချယ်ခဲ့တဲ့လမ်းကို အမှားလို့မထင်ပါဘူး။

ဒီနေ့အတွက်တော့ task လေးကရိုးရှင်းပါတယ်- သင်ရွေးချယ်ခဲ့တဲ့လမ်းကြောင်းတစ်ခုကို ပြန်လည်သုံးသပ်ကြည့်ပါ- ကျောင်းဖြစ်စေ၊ အလုပ်ဖြစ်စေ၊ major ဖြစ်စေပေါ့။ သင်ဘာကြောင့်အဲ့ဒါကို ရွေးချယ်ခဲ့တာလဲ။ အဲ့ဒီကနေ ကမ္ဘာကြီးအကြောင်း၊ သင့်ကိုယ်သင်အကြောင်း ဘာတွေသင်ယူသိရှိခဲ့ရသလဲ။